Συχνά στο ιατρείο συναντώ περιπτώσεις παιδιών που πάσχουν από συγκεκριμένου είδους ορθοδοντικά προβλήματα. Τα παιδιά αυτά, δεν αντιμετωπίζουν μόνον συνωστισμένα (στραβά) δόντια αλλά παρουσιάζουν και σκελετικού τύπου δυσπλασίες, κατά τις οποίες οι γνάθοι και άλλα οστά του κρανίου, αποκλίνουν από τις φυσιολογικές τους θέσεις. Ασφαλώς, η ορθοδοντική θεραπεία των παιδιών αυτών, δεν στοχεύει μόνον στην διόρθωση της στρεβλοφυΐας των δοντιών αλλά και στην αποκατάσταση των οστών στην σωστή τους θέση.
«-Μήπως το παιδί κοιμάται με το στόμα ανοιχτό;» Ρωτώ τους γονείς.
«-Πως το καταλάβατε;» Απορούν.
Είναι εμφανής η έκπληξη των γονέων και των ασθενών όταν τους εξηγώ ότι η στοματική αναπνοή (η αναπνοή από το στόμα, σε αντιδιαστολή με την φυσιολογική, ρινική αναπνοή) ευθύνεται για το σοβαρό ορθοδοντικό και ορθοπεδικό πρόβλημα που τους απασχολεί. Έχουν την εντύπωση ότι το παιδί δεν μπορεί να κλείσει καλά το στόμα επειδή οι γνάθοι αποκλίνουν από τις φυσιολογικές τους θέσεις. Νομίζουν ότι το παιδί αναπνέει από το στόμα είναι επειδή έχει στραβά δόντια και γνάθους. Στην πραγματικότητα ισχύει το αντίστροφο: Οι γνάθοι και τα στραβά δόντια παρουσιάζουν αυτήν την εικόνα επειδή το παιδί αναπνέει από το στόμα.
Όταν κάποιος δυσκολεύεται να αναπνεύσει από τη μύτη και έχει συνηθίσει να αναπνέει κυρίως από το στόμα, παρουσιάζει συχνά την εξής εικόνα: Μακρόστενο πρόσωπο, ανοιχτό ή μισάνοιχτο στόμα, υγρά μάτια, έκταση της κεφαλής προς τα πίσω, στενή και γωνιώδη υπερώα (δηλαδή στενό ουρανίσκο, σε σχήμα «V» και όχι «U»), δόντια που δεν εφάπτονται σωστά μεταξύ τους, απόκλιση των γνάθων από τη φυσιολογική τους σχέση, κλπ. Μπορεί επίσης να ταλαιπωρείται από οδοντιατρικά και περιοδοντικά προβλήματα.
Ο μηχανισμός με τον οποίο προκύπτουν αυτές οι ορθοδοντικές και σκελετικές δυσπλασίες έχει μελετηθεί και εξηγηθεί επιστημονικά, ξεφεύγει όμως από τα περιορισμένα όρια αυτής της παρουσίασης. Εδώ επιθυμώ να ευαισθητοποιήσω τους γονείς ώστε να εστιάσουν την προσοχή τους στον τρόπο με τον οποίο αναπνέει το παιδί τους, ιδίως όταν αυτό βρίσκεται στην παιδική ηλικία. Η αναπνοή από το στόμα είναι δυνατόν προκαλέσει σημαντικά προβλήματα και βλάβες, τόσο στην υγεία των δοντιών, των ούλων, στην διάπλαση των οστών του κρανίου, όσο και του υπολοίπου σκελετού. Μάλιστα, σε αργότερες ηλικίες, υπάρχει περίπτωση να εμφανιστούν και άλλες νόσοι ή σύνδρομα (άπνοια, διαταραχές ύπνου, υπέρταση, αρρυθμίες, κλπ) οι οποίες όμως δέον είναι να εξηγηθούν από ιατρούς πλέον αρμοδίων ειδικοτήτων (ωτορινολαρυγγολόγοι, πνευμονολόγοι, καρδιολόγοι, παιδίατροι, κλπ).
Η στοματική αναπνοή μπορεί να οφείλεται σε πολλά αίτια: Υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), υπερτροφικές αμυγδαλές, άσθμα, αλλεργίες, ρινίτιδες, ιγμορίτιδες, στραβό ρινικό διάφραγμα, κλπ. Οι πλέον αρμόδιοι να αξιολογήσουν το πρόβλημα είναι οι ειδικοί ωτορινολαρυγγολόγοι, στους οποίους οι γονείς πρέπει να απευθυνθούν ώστε: Να πάψει το παιδί να αναπνέει από στόμα και να αρχίσει να αναπνέει φυσιολογικά, από τη μύτη. Επισημαίνω ότι η διόρθωση της στοματικής αναπνοής δεν είναι εύκολη υπόθεση· για τον λόγο αυτόν, πρέπει να διαγιγνώσκεται το πρόβλημα εγκαίρως (κατά παιδική ηλικία).
Βεβαίως, όταν ενίοτε αναπνέει το συναχωμένο παιδί από το στόμα, δεν υπάρχει λόγος μεγάλης ανησυχίας· όλοι οι συναχωμένοι άνθρωποι αναπνέουν από το στόμα. Το ίδιο ισχύει και κατά την άθληση, όπου η αναπνοή από το στόμα είναι αναπόφευκτη. Το παιδί που αναπνέει από το στόμα μπορούν να το διακρίνουν (οι γονείς) όταν αυτό είναι ήρεμο και παίζει, ή παρακολουθεί μια ταινία, ή όταν κοιμάται: Εάν το παιδί έχει το στόμα ανοιχτό και αναπνέει από εκεί και όχι από τη μύτη, τότε οι γονείς πρέπει να υποψιαστούν στοματική αναπνοή και να ζητήσουν τη γνώμη ειδικού.
Από την πλευρά του ορθοδοντικού, τα προβλήματα που προκαλούνται εξαιτίας της στοματικής αναπνοής, διορθώνονται επιτυχώς με την κατάλληλη ορθοδοντική θεραπεία, εάν όμως η στοματική αναπνοή δεν πάψει, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα συμβεί υποτροπή (δηλαδή, επανεμφάνιση των αρχικών προβλημάτων).
